به راستی درباره عظمت و فضایل و مقامات امیرمؤمنان علی علیه‌السلام سخن گفتن هرچند در ابتدا سهل می‌نماید ولی با مقداری فرورفتن در بحر فضایل بی‌شمار او انسان متوجه می‌شود که بیان این همه خوبی، سخت مشکل و دشوار است
«که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها».
آنچه پیش رو دارید نگاهی است گذرا به فضایل و اوصاف امیرمؤمنان علی علیه‌السلام از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در منابع اهل سنّت چرا که:
خوشتر آن باشد که وصف دلبران گفته آید در حدیث دیگران
علی را جز خدا و نبیصلی الله علیه و آله و سلم نشناختند
راستی این علی کیست که همه در شناخت او درمانده‌اند، عدّه‌ای او را تا سر حدّ خدایی بالا برده‌اند و عدّه‌ای حتی در بندگی او شک دارند که:
در مسجد کوفه شهیدش کردند گفتند مگر اهل نماز است علی؟!
و آن که او را حقیقتاً شناخت خدای او و رسول خدایش بود. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم خطاب به علی علیه‌السلام فرمود: ای علی! خدا را نشناخت جز من و تو، و مرا نشناخت جز خدا و تو، و تو را نشناخت مگر خدا و من. پیامبری هم که علی را شناخته اعتراف دارد که فضایل او قابل شماره نیست. «ابن‌عباس» می‌گوید پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: اگر انبوه درختان (و باغ‌ها) قلم، دریاها مرکب، و تمام جنّیان حسابگر و تمام انسان‌ها نویسنده باشند قادر به شمارش فضایل علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام نخواهند بود.
آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری
حضرت علی علیه‌السلام نه تنها اوصاف خوبان عالم را داراست و آنچه خوبان همه دارند او تنها دارد بلکه اوصاف تمامی پیامبران اولواالعزم که عصاره هستی هستند به جز پیامبر خاتم در او جمع آمده است. در مناقب آمده است: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هرکس می‌خواهد دانش آدم را، فهم نوح را، زهد یحیی را و قاطعیّت موسی بن عمران را بنگرد، به علی‌بن‌ابی‌طالب نظر کند.
امامت علی علیه‌السلام
روایاتی که بر امامت بلافصل آن مولا در منابع اهل سنّت وجود دارد بیش از آن است که منعکس گردد. آنچه در این جا بدان اشاره می‌کنیم برخی روایاتی است که اشاره صریح‌تری دارند و کمتر در گفته‌ها به آن‌ها اشاره شده است: از «ابن بریده» نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: برای هر پیغمبری جانشین و وارثی است، و به راستی علی جانشین و وارث من است.
«عمروبن‌میمون» از ابن‌عباس نقل نموده که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به علی علیه‌السلام فرمود: یا علی! تو بعد از من رهبر و سرپرست تمام مؤمنین هستی.
در این حدیث با توجّه به کلمه "بعدی" معنای «ولیّ» صراحت در رهبری و امامت دارد و معنا محبوبیت و دوستی نمی‌دهد چرا که پیامبر6 بفرماید تو محبوب مؤمنان بعد از من هستی.
محبّت به علی7
یقیناً اطاعت و پیروی بدون محبت و عشق یا ممکن نیست و یا بسیار سخت و طاقت‌فرساست.
آنچه اطاعت و پیروی صددرصد از یک امام و پیشوا را شیرین و راحت می‌سازد محبّت به آن رهبر است. حضرت علی علیه‌السلام از رهبرانی است که در طول تاریخ محبوب بوده است. پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: سرلوحه کردار مؤمنین دوستی علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام است. «ابوبرزه» می‌گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در حالی که ما نشسته بودیم فرمود: روز قیامت از چهار چیز پرسش می‌شود قبل از آن که کسی قدم از قدم بردارد: 1ـ از عُمر که کجا فانی نموده 2ـ از بدنش که کجا کهنه کرده 3ـ و از مالش که از کجا آمده و کجا مصرف شده است 4ـ از دوستی ما اهل بیت پرسش می‌شود. پس عمر به حضرت عرض کرد: نشانه محبّت به شما بعد از شما چیست؟ راوی می‌گوید: پیامبر دست خود را بر سر «علی» در حالی که در کنارش نشسته بود، قرار داد و فرمود: «به راستی محبّت به من بعد از (مرگ) من محبّت به این (علی) است.»
