حضرت امام حسن علیه‌السلام در شب پانزدهم ماه رمضان سال سوم هجرت در مدینه متولد شد. ایشان فرزند علی‌بن ابیطالب علیه‌السلام و مادرش حضرت فاطمه زهرا علیها‌السلام دختر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم است. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پس از ولادتش، او را در آغوش گرفت، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه فرمود. سپس گوسفندی برای او قربانی کرد. سرش را تراشید و هم‌وزن موی سرش نقره به مستمندان داد. کنیه او «ابومحمّد» و لقب ایشان «سبط- سیّد- زکی- مجتبی» که از همه معروف‌تر، مجتبی است. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام علاقه خاصی داشت و بارها فرموده بود که حسن و حسین فرزندان من هستند. امام حسن علیه‌السلام در کمالات انسانی، یادگار پدر و نمونه کامل جدّ بزگوار خود بود و تا پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم زنده بود، او و برادرش امام حسین در کنار آن حضرت جای داشتند. گاهی آنان را بر دوش می‌گرفت؛ می‌بوسید، می‌بویید و می‌فرمود: این دو فرزند من امام هستند؛ خواه برخیزند و خواه بنشینند. امام حسن علیه‌السلام 25 بار پیاده به سفر حج رفتند. هرگاه از مرگ و قبر یاد می‌کردند، می‌گریستند و هر وقت به یاد ایستادن به پای حساب می‌افتاد، مثل مار گزیده به خود می‌پیچید و از خدا طلب بهشت می‌کرد و از آتش جهنم به خداوند پناه می‌برد. چون وضو می‌ساخت و به نماز می‌ایستاد، بدنش به لرزه می‌افتاد و رنگش زرد می‌شد. سه نوبت ثروتش را با خدا تقسیم کرد و دو نوبت از تمام مال خود برای خدا گذشت. نقل کرده‌اند امام حسن علیه‌السلام در زمان خودش عابدترین و بی‌اعتناترین مردم به زیور دنیا بود. در سرشت و طینت ایشان، برترین نشانه‌های انسانیت وجود داشت. هر که او را می‌دید به دیده‌اش بزرگ می‌آمد و هر که با او در ارتباط بود، بدو محبّت می‌ورزید. «محمّدبن‌اسحاق» نقل می‌کند: پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هیچکس از حیثیت و آبرو و بلندی قدر به حسن بن علی علیه‌السلام نرسید. حلم و گذشت امام علیه‌السلام چنان بود که با کوه‌ها برابری می‌کرد. روش زندگی ایشان در دوران اقامتش در کوفه او را محبوب دل‌ها و مایه امید ساخته بود. طبق وصیت پدر بزرگوارش حضرت علی7 به عنوان وصی و جانشین پدر انتخاب و پس از بیعت با مردم به ایراد خطبه‌اش پرداخت در تمام مدت امامت خود که ده سال طول کشید در نهایت سختی و اختناق زندگی کرد و در این مدت هیچ‌گونه امنیتی نداشت. حتی در خانه خود در آرامش نبود سرانجام در سال 250 هجری با تحریک معاویه به دست همسر خود «جَعده» مسموم و شهید و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
نمونههايى از كرم و سخاوت امام علیه‌السلام
درباره سخاوت امام علیه‌السلام روايات زياد و جالبى نقل شده كه در ذیل به نمونه‌ای از آن اشاره می‌کنیم:
در حديثى آمده كه امام حسن علیه‌السلام هيچگاه نیازمندی را رد نكرد و در برابر درخواست او«نه»نگفت، چون به آن حضرت عرض شد: چرا هيچگاه سائلى را رد نمىكنيد؟ فرمود: من، سائل درگاه خدا و راغب در پيشگاه اويم و من شرم دارم كه خود درخواست كننده باشم و نیازمندی را رد كنم، خداوند مرا عادت داده است كه نعمت‌هاى خود را بر من فرو ريزد و من نيز در برابر او عادت دارم كه نعمتش را به دیگران بدهم و از آن می‌ترسم كه اگر این کار را ترك كنم خداوند اصل آن نعمت را از من دريغ دارد.
منابع: 1- زندگی چهارده معصوم:، تألیف احمد احمدی بیرجندی. 2- www.ayehaentezar.com