جایگاه و مقام حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام)
مهمترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی آستانه حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) برابری فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّدالشهداء است. شیخ المحدّثین، صدوق، از محمد بن یحیی عطّار (که یکی از اهالی ری است) اینگونه نقل کرده که: خدمت امام هادی (علیهالسلام) رسیدم. ایشان فرمود: «کجا بودی؟» گفتم: حسین بن علی (علیهالسلام) را زیارت کردم. امام هادی (علیهالسلام) فرمود: أما إنّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِالعَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ (علیهالسلام). بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی (علیهالسلام) را زیارت کرده باشد.
از مطالعه تاریخ زندگانی حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) این مطلب روشن میشود که او نسبت به ائمه (علیهمالسّلام) زمان خود اخلاص و اعتقاد کاملی داشته و به محضر سه نفر از معصومین (علیهمالسّلام) رسیده و از آن بزرگواران نقل حدیث کرده است. از اخبار منقوله بهطور وضوح استفاده میگردد که وی مورد علاقه و محل اعتماد و اطمینان حضرات ائمه اطهار (علیهمالسّلام) بوده است. فرمایشات حضرت امام رضا (علیهالسلام) در پیامی که توسط ایشان برای شیعیان فرستادهاند، خود شاهدی روشن برای اثبات این موضوع و حدیث «عرض دین» او خدمت امام هادی (علیهالسلام) و تصدیق آن حضرت اعتقادات حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) را، دلیلی بزرگ بر ایمان و قداست و عقیده ثابت او به ائمه هدی (علیهمالسّلام) و مذهب جعفری میباشد.
حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) در زمان خود، دارای موقعیتی عظیم بود. وی با بزرگان شیعه و روات درجه اول ارتباط کامل داشته و با عده کثیری از اصحاب حضرت امام صادق و امام کاظم و امام رضا (علیهمالسّلام) معاصر و همنشین بود... هشام بن حکم، ابن ابیعمیر، علی بن جعفر (علیهمالسّلام) ، حسن بن محبوب، که از مشایخ او هستند، دلیل بارزی است که وی دارای مقام رفیع و ارجمندی بوده، و با اینگونه اشخاص که از خواص اصحاب حضرت امام صادق و امام موسی بن جعفر (علیهمالسّلام) بودند، مجالست داشته است. علمای رجال و فقهای بزرگ، حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) را در کتب خود آورده و او را توصیف و تمجید کردهاند و همگان او را به خلوص عقیده و صفای باطن و اعتقاد صحیح و راسخ ستوده و معرفی مینمایند.
درک محضر امامان
بر اساس آنچه در تاریخ تولد و وفات حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) گذشت، ایشان دوران حیات پنج امام از امامان اهلبیت (علیهمالسلام) (یعنی امام کاظم (علیهالسلام) تا امام عسکری (علیهالسلام) را درک کرده است؛ اما این بِدان معنا نیست که به محضر همه آنها هم رسیده و یا از آنها سخنی نقل کرده است.
آنچه قطعی و مسلّم است، این است که ایشان محضر امام جواد (علیهالسلام) و امام هادی (علیهالسلام) را درک نموده و از آنها احادیث فراوانی نقل کرده. همچنین اگر به روایت کتاب الاختصاص منسوب به شیخ مفید اعتماد کنیم، حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) محضر امام رضا (علیهالسلام) را نیز درک کرده و از ایشان روایت نموده است لیکن نمیتوان به این روایت اعتماد کرد و بر فرض پذیرش آن، احتمال دارد مقصود از «ابی الحسن»، امام هادی (علیهالسّلام) باشد و کلمه «الرضا» توسط راوی یا مستنسخ، افزوده شده باشد.
گفتنی است که طبق برخی از نسخههای رجال الطوسی، حضرت عبدالعظیم (علیهالسلام) از اصحاب امام عسکری شمرده و در کتاب شرعة التسعیه میرداماد نیز آمده که ایشان محضر امام عسکری (علیهالسلام) را نیز درک کرده است؛ لیکن روایتی از آن امام، از طریق ایشان به ما نرسیده است.
منبع:
1- قمی، عباس، منتهی الآمال، ج۱، ص۴۶۱.
2- عطاردی، عزیزالله، زندگانی چهارده معصوم، ص۱۰۴۳.
3- عطاردی، عزیزالله، زندگانی حضرت عبدالعظیم، ص۲۴.
4- شریف رازی، محمد، زندگانی حضرت عبدالعظیم، ص۳.
5- شریف رازی، محمد، اختران فروزان ری و طهران، ص۱۵.
6- عالمی دامغانی، محمدعلی، شاگردان مکتب ائمه ۳، ص۴.
7- خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۵۳.
8- طوسی، محمد بن حسن، رجال، ص۴۰۱، ش۵۸۷۵.
9- قمی، عباس، سفینة البحار، ج۶، ص۳۴.
10- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۵۶۵.
11- قمی، عباس، منتهی الآمال، ج۱، ص۴۶۱.
12- میرداماد استرآبادی، سید محمدباقر، الرواشح السماویه، ج۱، ص۵۱.
13- صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ص۱۲۴، ح۱.
14- ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۲۱.
15- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۶۸.
16- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۱۰۳۶